ΕΛ/ΛΑΚ | creativecommons.gr | mycontent.ellak.gr |
freedom

Ψευδείς ειδήσεις (fake news): Το περίπλοκο πλαίσιο της παραπληροφόρησης

Μέχρι τώρα όλοι έχουμε καταλήξει στο να συμφωνήσουμε ότι ο όρος “ψευδείς ειδήσεις” (fake news) είναι άχρηστος, αλλά χωρίς μια εναλλακτική λύση, απλά τον χρησιμοποιούμε αδέξια κάθε φορά ως μια φράση μέσα σε εισαγωγικά. Ο λόγος που αγωνιζόμαστε για να αντικαταστήσουμε αυτόν τον όρο είναι επειδή αυτός αναφέρεται σε κάτι που είναι πολύ περισσότερα από μόνο ειδήσεις, πρόκειται για το σύνολο του οικοσυστήματος της πληροφόρησης. Και ο όρος ψευδείς, δεν φτάνει για να περιγράψει την πολυπλοκότητα των διαφόρων τύπων της παραπληροφόρησης / misinformation (δηλ. την ακούσια ανταλλαγή των ψευδών πληροφοριών) και της αντιπληροφόρησης / disinformation (την σκόπιμη δημιουργία και ανταλλαγή των πληροφοριών που είναι γνωστό ότι είναι ψευδείς).

Για να κατανοήσουμε το τρέχον οικοσύστημα πληροφόρησης, θα πρέπει να το σπάσουμε σε τρία στοιχεία:

1. Οι διαφορετικοί τύποι περιεχομένου που δημιουργούνται και διαμοιράζονται
2. Τα κίνητρα όσων δημιουργούν αυτό το περιεχόμενο
3. Οι τρόποι που αυτό το περιεχόμενο διαδίδεται

Αυτό έχει σημασία. Όπως η Danah Boyd περιγράφει σε ένα πρόσφατο άρθρο της , ότι, είμαστε σε πόλεμο. Είναι ένας πόλεμος της πληροφορίας/πληροφόρησης. Σίγουρα θα πρέπει να ανησυχούμε για τους ανθρώπους (συμπεριλαμβανομένων και των δημοσιογράφων) που άθελά τους μοιράζουν παραπληροφόρηση, αλλά πολύ περισσότερο θα πρέπει να ανησυχούμε σχετικά με τις συστηματικές εκστρατείες αντιπληροφόρησης. Προηγούμενες προσπάθειες για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη στηρίχθηκαν σε “ένα-προς-πολλά” συστήματα τεχνολογίας μετάδοσης, αλλά και σε κοινωνικά δίκτυα που επιτρέπουν σε “άτομα” προπαγάνδας να απευθύνονται άμεσα σε χρήστες που είναι πιο πιθανό να δεχτούν και να μοιράσουν ένα συγκεκριμένο μήνυμα. Μόλις μοιραστεί ακούσια ένα παραπλανητικό ή κατασκευασμένο άρθρο, μια εικόνα, ένα βίντεο ή ένα meme, το επόμενο άτομο που θα το δει στα εισερχόμενα του στους λογαριασμούς του στα κοινωνικά δίκτυα και που εμπιστεύεται πιθανότατα τον αρχικό μεταδότη, θα συνεχίσει και θα το μοιράσει και ο ίδιος. Έτσι αυτά τα “άτομα” στη συνέχεια θα εξαπολύουν περιεχόμενο μέσα από το οικοσύστημα πληροφόρησης με υψηλή ταχύτητα με την δύναμη αξιόπιστων δικτύων peer-to-peer που έχουν δομήσει.

Αυτό είναι πολύ πιο ανησυχητικό από ότι είναι απλά οι δικτυακοί τόποι ψευδών ειδήσεων που μπορεί να φτιάξουν διάφοροι έφηβοι με σκοπό το κέρδος.

Οι διαφορετικοί τύποι της Παρα και της Αντιπληροφόρησης

Τον περασμένο Νοέμβριο, έγραψα για τα διάφορα είδη των προβληματικών πληροφοριών που είδα να κυκλοφορούν κατά την προεδρική προεκλογική περίοδο στις ΗΠΑ  Από τότε, προσπαθώ να βελτιώσω μια τυπολογία (και ευχαριστώ όλους στην Global Voices για τη βοήθεια που μου δίνουν  για να αναπτύξουμε τους ορισμούς μου ακόμα περισσότερο). Θα έλεγα ότι υπάρχουν επτά διαφορετικοί τύποι προβληματικού περιεχομένου που υπάρχουν μέσα στο οικοσύστημα παραπληροφόρησης μας. Αυτοί οι τύποι βρίσκονται σε μια κλίμακα, μια κλίμακα που μετρά με έναν χαλαρό τρόπο την πρόθεση για εξαπάτηση.

Γιατί δημιουργείται αυτό το είδος του περιεχομένου;

Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί πάνω στην εξεύρεση λύσεων για αυτά τα προβλήματα, πρέπει επίσης να σκεφτούμε και το ποιος βρίσκεται πίσω από την δημιουργία αυτών των διαφορετικών τύπων περιεχομένου και γιατί αυτό το περιεχόμενο δημιουργείται.

Είδα την παρουσίαση του Eliot Higgins  στο Παρίσι στις αρχές Ιανουαρίου και αναφέρονταν στα τέσσερα “Ps” που βοηθούν στο να εξηγήσει κανείς τα διαφορετικά κίνητρα. Έχω σκεφτεί πάνω σε αυτά σε μεγάλο βαθμό και χρησιμοποιώντας την αρχική λίστα του Eliot έχω εντοπίσει τέσσερα επιπλέον κίνητρα πίσω από την δημιουργία αυτού του τύπου περιεχομένου (δηλ. σύνολο 8): Κακή Δημοσιογραφία (Poor Journalism), Παρωδία (Parody), Πρόκληση ή “πανκ” (Provoke or “punk”), Πάθος (Passion), Κομματισμός (Partisanship), Κέρδος (Profit), Πολιτική Επιρροή ή Ισχύς (Political Influence/Power) και Προπαγάνδα (Propaganda).

Αυτό εδώ είναι ένα έργο σε εξέλιξη, αλλά από την στιγμή που θα ξεκινήσεις το σπάσιμο αυτών των κατηγοριών προς τα κάτω και την χαρτογράφηση τους, της μιας ενός εναντίον της άλλης, θα αρχίσεις να βλέπεις τα διαφορετικά πρότυπα, όσον αφορά τους τύπους περιεχομένου που δημιουργήθηκε για συγκεκριμένους σκοπούς.

Μηχανισμοί Διάδοσης

Τέλος, θα πρέπει να σκεφτούμε για το πώς αυτό το περιεχόμενο διαδίδεται. Μέρος αυτού (μπορεί να) μοιράζεται από τους ανθρώπους άθελά τους, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως κάνοντας κλικ στο retweet, χωρίς έλεγχο. Μέρος αυτού μπορεί να ενισχύεται από τους δημοσιογράφους εκείνους που βρίσκονται σήμερα κάτω από μεγαλύτερη πίεση από ότι είχαν ποτέ στο να προσπαθούν να αντιληφθούν το νόημα και να αναφέρονται με ακρίβεια σε πληροφορίες που αναδύονται καταιγιστικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε πραγματικό χρόνο. Μέρος αυτού πάλι ωθείται προς τα έξω από χαλαρά συνδεδεμένες ομάδες που σκόπιμα προσπαθούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη και ορισμένες μάλιστα εξ αυτών βρίσκονται σε μια διαδικασία διάδοσης περιεχομένου μέσα στο πλαίσιο εξελιγμένων εκστρατειών παραπληροφόρησης, μέσω δικτύων-εργοστάσια με bot και troll . (Όπως μπορείς να δεις παραπάνω έχω βάλει σε έναν πίνακα συσχετισμών για να χαρτογραφήσω μεταξύ τους, τους τύπους περιεχομένου και των διαφόρων μηχανισμών διάδοσης).

Όπως αυτό το άρθρο στο Buzzfeed σημειώνει, μια ομάδα από έφηβους στις ΗΠΑ που υποστηρίζουν τον Trump συνδέθηκαν διαδικτυακά για να επηρεάσουν τις γαλλικές εκλογές τον Απρίλιο. Έχουν κοινόχρηστους μεταξύ τους φακέλους που περιέχουν κοινόχρηστα “meme-shells”, οπότε ακόμα και αν δεν μπορούν να γράψουν ή να καταλάβουν γαλλικά να μπορούν να διαδώσουν εικόνες σε hashtag κανάλια. Είναι πλέον σήμερα απίστευτα εύκολο να κινητοποιήσεις χαλαρά συνδεδεμένες μεταξύ τους ομάδες, χρησιμοποιώντας δωρεάν εργαλεία για να συντονιστούν με προσωπικά μηνύματα.

Όταν η ανταλλαγή μηνυμάτων είναι συντονισμένη και συνεπής, εύκολα μπορούν να ξεγελάσουν το μυαλό μας, καθώς είμαστε ήδη όλο και πιο επηρεαζόμενοι και πιο εξαρτημένοι από τα heuristics  (απλές ψυχολογικές συντομεύσεις) που οφείλονται στην συντριπτική ποσότητα των πληροφοριών που αναβοσβήνουν, που έρχονται και παρέρχονται μπροστά στα μάτια μας κάθε μέρα. Όταν βλέπουμε πολλαπλά μηνύματα σχετικά με το ίδιο θέμα, ο εγκέφαλός μας τείνει να τα χρησιμοποιεί ως σύντομες αναφορές για την αξιοπιστία, θεωρώντας τα ως πληροφορίες βάσης. Πρέπει να είναι αλήθεια λέμε -αφού έχω δει την ίδια δήλωση τόσες πολλές φορές σήμερα.

Την νύχτα της ορκωμοσίας, οι συμμετέχοντες στο Deploraball  καυχήθηκαν για αυτή τους την συμμετοχή, στο This American Life στέλνοντας “meme” με τον Trump στο Λευκό Οίκο. Ακούστε ένα απόσπασμα

Έχουν καταλάβει ότι είναι πολύ λιγότερο πιθανό να είμαστε επικριτικοί απέναντι στο οπτικοακουστικό περιεχόμενο. Είναι πολύ λιγότερο πιθανό να είμαστε επικριτικοί απέναντι σε πληροφορίες που υποστηρίζονται από τις όποιες τρέχουσες υπάρχουσες πεποιθήσεις μας. Και, καθώς η υπερφόρτωση πληροφοριών εξαντλεί το μυαλό μας, είναι πολύ πιο εύκολο να μας επηρεάσουν.

Τι Μπορούμε να Κάνουμε?

Όλοι μας παίζουμε έναν σημαντικό ρόλο σε αυτό το οικοσύστημα. Κάθε φορά που δεχόμαστε παθητικά πληροφορίες χωρίς να τις διπλο-ελέγξουμε ή όταν μοιράζουμε μια ανάρτηση, μια εικόνα ή ένα βίντεο πριν να το δούμε πρώτα διεξοδικά, προσθέτουμε στον συνολικό θόρυβο και στην σύγχυση. Το οικοσύστημα είναι πλέον τόσο μολυσμένο που ο καθένας μας θα πρέπει να αναλάβει την ευθύνη να ελέγχει με ανεξάρτητο τρόπο, το τι βλέπουμε όλοι μας στο διαδίκτυο.

Στις εβδομάδες μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ, είδαμε δημοσιογράφους να εντοπίζουν δημιουργούς ψευδών ειδήσεων. Ένα συνεπές στοιχείο που έβγαινε στην επιφάνεια ήταν ότι, οι δημιουργοί μιλούσαν για την προσπάθεια να δημιουργήσουν ειδήσεις και νέα που θα ξεγελούσαν τους ανθρώπους της Αριστεράς και το πώς αυτοί έπεσαν στην παγίδα τους. Όπως ο δημιουργός ψευδών ειδήσεων Jestin Coler είπε στο NPR Προσπαθήσαμε να κάνουμε παρόμοια πράγματα με τους φιλελεύθερους. Απλώς δεν δούλεψε ποτέ, ποτέ δεν απογειώθηκε. Καταρρίπτονταν μέσα στα πρώτα ένα με δύο σχόλια και στη συνέχεια το όλο πράγμα ξεθύμαινε”.

Αλλά αυτή η υπεροχή απομυθοποίησης από τους φιλελεύθερους ήταν βραχύβια. Από την ορκωμοσία του Trump και έπειτα, βλέπουμε και τις δύο πλευρές να την πατάνε στο μοίρασμα των ψευδών πληροφοριών. Είτε είναι οι “rogue” λογαριασμοί στο Twitter που κανείς δεν είναι σε θέση να ελέγξει ανεξάρτητα την ορθότητά τους, είτε είναι η γεννήτρια meme για το εκτελεστικό διάταγμα του Trump, οι χρήστες έκαναν retweet μια ανάρτηση  από τον λογαριασμό παρωδία του Jill Stein πιστεύοντας / θέλοντας να πιστέψουν απεγνωσμένα ότι είναι πραγματική ή υποστηρίζοντας ότι ο Αντιπρόεδρος Pence διέγραψε ένα tweet που καταδίκαζε την απαγόρευση εισόδου μουσουλμάνων στην χώρα και ότι το tweet αυτό ήταν στις αναρτήσεις του από τον Δεκέμβριο, βλέπουμε λοιπόν ότι τελικά η Αριστερά δείχνει να είναι το ίδιο ακριβώς “ανθρώπινη” όσο είναι και η Δεξιά. Όταν οι άνθρωποι είναι θυμωμένοι και φοβισμένοι, οι δεξιότητες της κριτικής τους σκέψης μειώνονται.

Ο Craig Silverman ήταν φιλοξενούμενος στην ραδιοφωνική εκπομπή “On The Media” και μίλησε για την ανάγκη στον συναισθηματικό σκεπτικισμό. Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με τα λεγόμενα του. Αυτό δεν είναι μόνο για να χρηματοδοτηθούν περισσότερα προγράμματα αλφαβητισμού σχετικά με τις ειδήσεις, πρόκειται και για το να διδαχτούν οι άνθρωποι για να μπορέσουν να έχουν δεύτερες σκέψεις πάνω στις ενστικτώδεις αντιδράσεις τους, πριν αντιδράσουν. Αν βρεις τον εαυτό σου απίστευτα θυμωμένο με ένα κομμάτι περιεχομένου ή έχεις ένα αίσθημα αυταρέσκειας (επειδή η άποψή σου έχει επιβεβαιωθεί), ρίξε πάλι μια άλλη ματιά, μια δεύτερη ματιά.

Με τον ίδιο τρόπο που σου λένε ότι θα πρέπει να περιμένεις τουλάχιστον 20 λεπτά πριν να αναζητήσεις μια δεύτερη μερίδα φαγητού, γιατί θα πρέπει να περιμένεις κάποιον χρόνο μέχρι να λάβει ο εγκέφαλός σου το μήνυμα ότι έχεις ήδη φάει και ότι το στομάχι σου είναι ήδη γεμάτο, το ίδιο ισχύει και με τις πληροφορίες. Ίσως βέβαια να μην χρειάζεται να περάσουν 20 λεπτά πριν αποφασίσεις αν θα κάνες κλικ πάνω στο κουμπί “κοινοποίηση”, αλλά τουλάχιστον δύο λεπτά (και περισσότερο ανάλογα με τον όγκο της πληροφορίας) είναι μάλλον ένα λογικό χρονικό διάστημα ελέγχου.

Τώρα είναι μια κρίσιμη χρονική στιγμή. Αν πρόκειται να προχωρήσουμε στο να καταλάβουμε πραγματικά το σε τι κατάσταση βρισκόμαστε, θα πρέπει να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα της κατάστασης και θα πρέπει να καταλάβουμε και σε τι απέναντι παλεύουμε. Με το να λέμε απλά τον όρο ψευδείς ειδήσεις τριγύρω, ακόμα και σε σχόλια, δεν μας οδηγεί πουθενά.

Αν σε ενδιαφέρει αυτό το θέμα. Έχω δημιουργήσει μια λίστα ανάγνωσης  που συνεχώς ανανεώνω (βλ. παρακάτω, έχουμε συμπεριλάβει την λίστα όπως είχε στις 21 Φεβρουαρίου 2017).

 

Λίστα Ανάγνωσης σχετικά με την [Παρα/Αντι]πληροφόρηση

Ένας κατάλογος με μη-ακαδημαϊκά αναγνώσματα που σχετίζονται με τις διάφορες πτυχές της συζήτησης για τις “ψευδείς ειδήσεις”, η οποία συζήτηση καλύπτει την επίδραση της διαφήμισης, τον ρόλο της στις εκλογές των ΗΠΑ, την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των εκστρατειών παραπληροφόρησης με στόχο τις επερχόμενες εκλογές ανά την Ευρώπη και μερικές από τις ψυχολογικές θεωρίες που βοηθούν στο να εξηγηθεί το γιατί το μυαλό μας μπορεί να ξεγελαστεί τόσο εύκολα.

[Τελευταία ενημέρωση λίστας: 5 Φεβρουαρίου 2017]

Έφτιαξα αυτό το άρθρο αναφορά, για να το έχω ως ένα συνοδευτικό σε μερικές από τις ομιλίες μου που έχω κληθεί να δώσω πρόσφατα σχετικά με την παραπληροφόρηση. Φυσικά δεν είναι μια πλήρης λίστα από όποια μεριά και την δεις, περισσότερο μάλλον είναι μια λίστα από άρθρα που αναφέρω στις ομιλίες μου. Επίσης δεν περιλαμβάνει ακαδημαϊκή και θεωρητική βιβλιογραφία που να είναι τόσο σχετική με αυτή τη συζήτηση. (Αν κάποιος ξέρει κάποια, ας μου το γνωστοποιήσει και εγώ πολύ ευχαρίστως να τοποθετήσω εδώ έναν σχετικό σύνδεσμο. Διαφορετικά, θα μπορούσα να δημιουργήσω ένα ξεχωριστό άρθρο που να περιλαμβάνει μια λίστα με τέτοιου είδους αναγνώσματα).

Ιστορία και Επισκόπηση

Ο Ρόλος της Διαφήμισης

Ψυχολογικές Επεξηγήσεις και Άλλες Έρευνες

Λύσεις

Οι Ψευδείς Ειδήσεις και οι Αμερικανικές Εκλογές

Η Παραπληροφόρηση, η Ευρώπη και οι Επερχόμενες Εκλογές

Το Μέλλον

Παγκόσμια Μελέτες Περιπτώσεων (Case Studies)

 

Πηγή άρθρου: https://firstdraftnews.com/fake-news-complicated/

Μετάφραση: http://waves.pirateparty.gr

Leave a Comment