Στη σκιά των συζητήσεων σχετικά με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Services Act DSA) και τον νόμο για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Act – DMA) , ο νόμος για τη διακυβέρνηση δεδομένων (Data Governance Act – DGA) προχωρά αργά αλλά σταθερά μέσω της νομοθετικής διαδικασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Οκτώ μήνες από την παρουσίαση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Νοέμβριο του 2020, η Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – με εισηγήτρια την ευρωβουλευτή Angela Niebler – αναμένεται να ψηφίσει για την έκθεσή της η οποία θα ανοίξει το δρόμο για την υιοθέτηση της διαπραγματευτικής θέσης του ΕΚ μετά το καλοκαίρι.
Σε σύγκριση με την DSA και την DMA, η DGA έχει λάβει σχετικά μικρή προσοχή, τόσο από την κοινότητα των ψηφιακών δικαιωμάτων όσο και, φαινομενικά, από τα ενδιαφερόμενα μέρη του κλάδου. Μέχρι στιγμής, η συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – όπου οι επιτροπές Εσωτερικής Αγοράς (IMCO) , νομικών θεμάτων (JURI) και πολιτικών ελευθεριών (LIBE) έχουν εκδώσει γνωμοδοτήσεις – αποκάλυψε σχετικά λίγα αλλά σαφή σφάλματα.
Γιατί είναι σημαντική η DGA; Ποια είναι η σύνδεση με τον GDPR;
Από την οπτική γωνία των ψηφιακών δικαιωμάτων, το κύριο ζήτημα που διακυβεύεται είναι η σχέση μεταξύ της προτεινόμενης DGA και του υφιστάμενου κεκτημένου που ασχολείται με την προστασία δεδομένων – τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων (GDPR) και την οδηγία για το ηλεκτρονικό απόρρητο. Ενώ το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο βασίζεται σε ένα μοντέλο διακυβέρνησης δεδομένων που βασίζεται στις αρχές προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ανθρώπων, πρωταρχικός στόχος της DGA είναι να προωθήσει την εμφάνιση μιας ευρωπαϊκής οικονομίας βάσει δεδομένων.
Για να αποφευχθούν αντικρουόμενες διατάξεις με τη νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών ζήτησαν την κατάργηση προσωπικών δεδομένων από το πεδίο εφαρμογής της DGA. Αυτά τα αιτήματα δεν έχουν απαντηθεί από το ΕΚ, αν και οι τροπολογίες που περιέχονται στη γνωμοδότηση που υιοθέτησε η επιτροπή LIBE αυξάνουν τις διασφαλίσεις της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων σε σύγκριση με την αρχική πρόταση.
Χαμένη ευκαιρία
Παρόλο που απομένει να δούμε αν αυτές οι αλλαγές θα βρεθούν στην τελική θέση διαπραγμάτευσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, είναι ωστόσο σαφές ότι η DGA υπήρξε μέχρι στιγμής μια χαμένη ευκαιρία για τη δημιουργία μηχανισμών διακυβέρνησης δεδομένων που αντικατοπτρίζουν μια «κοινή προσέγγιση» στη διακυβέρνηση των δεδομένων. Αντίθετα, η πρόταση βασίζεται κυρίως στην υπόθεση ότι τα δεδομένα είναι αναξιοποίητο περιουσιακό στοιχείο που πρέπει να ξεκλειδωθεί για να καταστεί δυνατή μια ισχυρότερη ευρωπαϊκή ψηφιακή οικονομία.
Παρ ‘όλα αυτά, υπάρχουν σημαντικές αναφορές σε ρυθμίσεις κοινής χρήσης δεδομένων που δεν βασίζονται αποκλειστικά στον ιδιωτικό έλεγχο των μη προσωπικών δεδομένων: η πρόταση καθιερώνει με τη σειρά της την έννοια των «συνεταιρισμών δεδομένων». Επιπλέον, ένας ακρογωνιαίος λίθος στο προτεινόμενο DGA είναι η εισαγωγή των λεγόμενων «οργανώσεων αλτρουισμού δεδομένων», που δεν πείθουν στην τρέχουσα μορφή τους.
Τι πρέπει να γίνει?
Όπως υποστηρίζει η Open Future στην πρόσφατη πολιτική της έκθεση – “The Data Governance Act: Five opportunities for the Data Commons” – υπάρχει κάποια περιορισμένη δυνατότητα να ενισχυθούν αυτές οι έννοιες πέρα από το τρέχον οικονομικό τους πλαίσιο. Για να είναι αρκετά φιλόδοξος και να αντικατοπτρίζει τις κοινωνικές ανάγκες, ο αλτρουισμός δεδομένων πρέπει να συνδέεται με τον δημόσιο συμφέρον. Ομοίως, αναδυόμενες έννοιες όπως οι συνεταιρισμοί δεδομένων και οι κοινόχρηστοι διαλειτουργικοί χώροι δεδομένων πρέπει να οριστούν στενά και να συνοδεύονται από δομές διακυβέρνησης που αντικατοπτρίζουν μια ποικιλία ενδιαφερομένων, πέρα από εκπροσώπους του κλάδου.
Για μια πιο λεπτομερή συζήτηση αυτών των ευκαιριών, διαβάστε την έκθεση της Open Future .
Πηγή άρθρου: https://edri.org/