Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποιούν καθημερινά προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς καν να το αντιλαμβάνονται. Ανεβαίνουμε τις σκάλες, ακούμε τις ανακοινώσεις σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό, κάνουμε ανάληψη μετρητών από ATM, αγοράζουμε εισιτήρια online, διαβάζουμε ειδήσεις στο smartphone μας ειδήσεων σε smartphone. Φαίνεται φυσικό για μερικούς από εμάς, αλλά για άλλους είναι μια καθημερινή πρόκληση, την οποία πρέπει να αντιμετωπίσει η προσβασιμότητα.
Προσβασιμότητα σημαίνει ότι όλοι πρέπει να έχουμε την ίδια ικανότητα πρόσβασης να κάνουμε πράγματα ανεξάρτητα από την αναπηρία, την ηλικία, την εκπαίδευση, το υπόβαθρο, την οικονομική κατάσταση κτλ.
Με την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και τον εντυπωσιακό αριθμό διαδικτυακών υπηρεσιών όπως: διαδικτυακές τραπεζικές συναλλαγές, διαδικτυακές αγορές, ψηφιακές υπηρεσίες υπουργείων, φορέων, οργανισμών και ανεξάρτητων αρχών, του δημοσίου, διαδικτυακές κρατήσεις και η λίστα συνεχίζεται, η προσβασιμότητα στον Ιστό έχει γίνει πλέον απαραίτητη.
“Η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο υποστηρίζει την κοινωνική ένταξη και υπονοεί ότι τα άτομα με αναπηρίες, καθώς και άλλοι (για παράδειγμα ηλικιωμένοι) μπορούν να χρησιμοποιούν τον Ιστό.”
Συχνότερες δυσλειτουργίες
Πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με αναπηρία στην Ευρώπη. Μια αναπηρία μπορεί να είναι μόνιμη, χρόνια, προσωρινή, ορατή ή αόρατη. Δυστυχώς, είναι αδύνατο να αναπτυχθούν ψηφιακές λύσεις που ταιριάζουν ταυτόχρονα στις ανάγκες όλων. Ευτυχώς, υπάρχουν κάποιες καλές πρακτικές, εργαλεία και οδηγοί που έχουν αναπτυχθεί για να εφαρμόσουν ένα νομικό πλαίσιο και να ωφελήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους χρήστες.
Ας δούμε ποιες είναι οι συχνότερες δυσλειτουργίες.
Κοινωνικός ψηφιακός αποκλεισμός
Εκτός από τις αναπηρίες, ο ψηφιακός αποκλεισμός μαζί με τις κοινωνικές ανισότητες μπορεί να εξηγηθεί από διάφορους κοινωνικούς παράγοντες.
- χαμηλό εισόδημα
- φύλο
- χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης
- απομακρυσμένη/απομονωμένη περιοχή
- κουλτούρα
Αυτά τα κοινωνικά διαλείμματα λειτουργούν ως φαύλος κύκλος και είναι πιθανό να ενισχύσουν την περιθωριοποίηση και τον στιγματισμό στο εγγύς μέλλον.
Δεν έχει σημασία πόσο προσβάσιμος είναι ένας ιστότοπος εάν οι χρήστες δεν μπορούν να αγοράσουν ή να νοικιάσουν έναν υπολογιστή, κινητό, tablet. Μπορεί εσείς να έχετε προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για να καταστήσετε όσο τον δυνατόν πιο προσβάσιμο και χωρίς αποκλεισμούς τον ιστότοπό σας, αλλά τι θα συμβεί αν το κοινός δεν γνωρίζει καν πώς να χρησιμοποιεί μια ψηφιακή συσκευή;
Ποιο είναι το νομικό πλαίσιο σχετικά με την προσβασιμότητα;
Σε επίπεδο χώρας λαμβάνονται πολλές πρωτοβουλίες για την προώθηση της προσβασιμότητας. Δυστυχώς, η εφαρμογή περισσότερης προσβασιμότητας έχει κόστος και δεν είναι πάντα η πρώτη προτεραιότητα των κυβερνήσεων.
Όσον αφορά τις ευρωπαϊκές χώρες και τα Ηνωμένα Έθνη, ρίξτε μια ματιά στα άρθρα του νόμου παρακάτω:
Στον ψηφιακό κόσμο τίποτα δεν είναι υποχρεωτικό όσον αφορά την προσβασιμότητα. Πράγματι, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις, αλλά, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι όσο πιο προσβάσιμος και περιεκτικός είναι ένας ιστότοπος ή μια εφαρμογή, τόσο περισσότερη κίνηση και προσέγγιση θα έχει.
Εάν έχετε οποιαδήποτε ερώτηση, το W3C (μια διεθνής κοινότητα που αναπτύσσει ανοιχτα standards για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του Διαδικτύου) είναι ο ιστότοπος για να συμβουλευτείτε.
To Web Content Accessibility Guidelines WCAG2.1 δίνει συμβουλές και σεμινάρια για προγραμματιστές να κωδικοποιούν με προσβάσιμο και προσαρμοσμένο τρόπο.
To Web Accessible Initiative (WAI) παρέχει υλικό υποστήριξης για να σας βοηθήσει να κατανοήσετε και να εφαρμόσετε την προσβασιμότητα στον ψηφιακό κόσμο.
Τι γίνεται με τις ετικέτες και τις πιστοποιήσεις;
Προς το παρόν, δεν υπάρχει νομικό πιστοποιητικό ή ετικέτα που πιστοποιεί έναν ιστότοπο ή μια εφαρμογή με “δυνατότητες προσβασιμότητας”.
Ένα παράδειγμα είναι πάντα καλύτερο
Ρίξτε μια ματιά στον ιστότοπο των Ηνωμένων Εθνών για οδηγίες προσβασιμότητας.
Πρόκειται για μια εξαιρετική ιστοσελίδα, η οποία ουσιαστικά σε βάζει στην θέση κάποιου με κινητικά προβλήματα, προβλήματα όρασης και ακοής. Στόχο έχει να σε κάνει να εκτιμήσεις την προσβασιμότητα σε μια ιστοσελίδα.
Χρήσιμα εργαλεία που ευνοούν την προσβασιμότητα
Εδώ θα βρείτε μερικά εργαλεία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ή να εφαρμόσετε στο ψηφιακό σας έργο για να το καταστήσετε όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμο και χωρίς αποκλεισμούς!
Υπότιτλοι στα βίντεο
Είτε έχετε προβλήματα ακοής, δεν γνωρίζετε τη γλώσσα, είτε βρίσκεστε σε μια δυνατή / θορυβώδη ή ήσυχη περιοχή, το επεξηγηματικό βίντεο και οι υπότιτλοι είναι περισσότερο χρήσιμοι για να καταλάβετε τι είναι το βίντεο.
Επεξηγηματικό κείμενο: εκτός από τους διαλόγους, περιγράφει και όλους τους περιβαλλοντικούς θορύβους (μουσική, ανοίγματα πόρτας, ρωγμές στο πάτωμα κ.λπ.).
Υπότιτλοι: μόνο μεταγραφή διαλόγου. Μπορούν να είναι στην ίδια γλώσσα ή άλλη.
Στο YOUTUBE:
CC σημαίνει αυτοματοποιημένοι ή κοινοτικοί υπότιτλοι από μη επαγγελματίες.
CC και υπότιτλοι είναι προσβάσιμα για όλα τα βίντεο με δυνατότητα επιλογής μερικές φορές άλλων γλωσσών.
Το τυπικό μήκος υπότιτλων είναι 47 χαρακτήρες ανά γραμμή και μέγιστο 2 γραμμές. Διάρκεια 1 έως 2 δευτερολέπτων ανά υπότιτλο.
Επιλέξτε χρώματα με καλές αντιθέσεις.
Εάν σας έχει τύχει να προσπαθείτε να διαβάσετε υπότιτλους με λευκό χρώμα, σε λευκό φόντο καταλαβαίνετε ακριβώς τι εννοώ!Καλό είναι να αποφεύγεται η επιλογή χρώματος των υπότιτλων που επικαλύπτονται απευθείας στην εικόνα χωρίς καμία αντίθεση.
Πάντα σιγουρευτείτε ότι τα χρώματα του προσκηνίου και του φόντου είναι διαφορετικά, διαφορετικά τα άτομα με χαμηλή όραση και πολλά άλλα άτομα θα έχουν δυσκολίες στην κατανόηση και την ανάγνωση του κειμένου σας.
Γνωρίζατε ότι όσο μεγαλώνουμε, τόσο πιο πολύπλοκη γίνεται η αναγνώριση αντίθεσης;
Καλή διάταξη και σχεδιασμός (UI/UX)
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα THE BAD WEBSITE. Πρόκειται για ένα ένα εξαιρετικό παράδειγμα προς αποφυγή!
Κάθε χρήστης θα εκτιμήσει όταν η εφαρμογή ή ο ιστότοπός σας είναι σαφής, συνεπής και παρέχει γρήγορες και εύκολες εμπειρίες.
Αντίθετα, εάν οι πληροφορίες, ο σχεδιασμός και η διάταξη είναι ασαφείς, ακατάστατες και άσχετες, θα κάνουν την εμπειρία του δυσάρεστη, αλλά θα είναι ακόμη χειρότερη και εξαιρετικά συγκεχυμένη για άτομα με προβλήματα όρασης και γνωστικές αναπηρίες.
Κείμενο σε ομιλία (text–to–speech)
Text-to-Speech σημαίνει ότι η εφαρμογή ή ο ιστότοπός σας έχει κωδικοποιηθεί για να είναι σε θέση να μετατρέψει το κείμενο σε ανθρώπινη ομιλία.
Το Google Cloud Text-to-Speech μπορεί να μετατρέψει κείμενο σε περισσότερες από 180 ανθρώπινες φωνές σε 30 γλώσσες.
Αυτό είναι ένα πραγματικά χρήσιμο εργαλείο για άτομα που έχουν δυσκολίες στην ανάγνωση: χαμηλή όραση, άτομα με δυσλεξία. Αλλά μπορεί κατά κάποιον τρόπο να είναι επίσης πολύ βολικό αν θέλετε απλώς να κάνετε κάτι άλλο από την ανάγνωση. άνοιξε τα αυτιά σου!
Κουμπιά και σφάλματα
Τα κουμπιά, οι σύνδεσμοι με δυνατότητα κλικ και οι λειτουργίες ελέγχου πρέπει να είναι αρκετά μεγάλα, ορατά, κατανοητά και αποτελεσματικά.
Εισαγάγετε “παρότρυνση για δράση (call to action)”, δηλαδή κουμπιά με σύντομα και ρητά μηνύματα.
Να θυμάστε ότι για άτομα με προβλήματα κινητικών δεξιοτήτων ή μειωμένη επιδεξιότητα, το να κάνετε κλικ σε ένα μικροσκοπικό κουμπί μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο. Στην εφαρμογή για κινητά το κουμπί πρέπει να είναι βελτιστοποιημένο και εύχρηστο.
Όταν κάνετε κλικ σε ένα κουμπί ή έναν σύνδεσμο εάν εμφανιστεί ένα μήνυμα σφάλματος και το κείμενο είναι ασαφές, θα οδηγήσει σε αποπροσανατολισμό του χρήστη.
Βεβαιωθείτε ότι ο λόγος του σφάλματος είναι κατανοητός, ώστε οι χρήστες να μπορούν να διορθώσουν ή να προσαρμόσουν ανάλογα τη χειραγώγησή τους!
Προσαρμόσιμο κείμενο
Μια εξαιρετικά εύχρηστη λειτουργία ενός ιστότοπου ή μιας εφαρμογής είναι η προσαρμογή του κειμένου στις ανάγκες σας. Για άτομα με χαμηλή όραση, τύφλωση ή δυσλεξία που μπορούν να αλλάξουν το μέγεθος, το χρώμα, η γραμματοσειρά είναι απαραίτητη!
Εναλλακτικό κείμενο στις εικόνες
Η τοποθέτηση εναλλακτικού κειμένου στις εικόνες, μοιάζει περισσότερο με την τοποθέτηση πρόσθετου λεζάντας σε μια εικόνα και έχει κυρίως δύο σκοπούς:
- εάν ο σύνδεσμος εικόνας έχει πάψει να λειτουργεί, ο χρήσης δεν μπορεί να δει την εικόνα, με το εναλλακτικό κείμενο όμως μπορεί να διαβάσει μια περιγραφή του τι αυτή απεικόνιζε.
- η τοποθέτηση εναλλακτικού κειμένου στις εικόνες επιτρέπει την χρήση εργαλειών κείμενου-σε-ομιλία (text to speech) για όσους έχουν προβλήματα όρασης. Πρακτικά δηλαδή το λογισμικό text to speech περιγράφει την εικόνα στον χρήστη.
Αναγνώριση φωνής
Το αντίθετο από το κείμενο σε ομιλία είναι η αναγνώριση φωνής. Εάν έχετε τραυματισμένο βραχίονα, αναπηρία κινητικής ικανότητας ή πρόβλημα πληκτρολογίου, η αναγνώριση φωνής επιτρέπει στον υπολογιστή ή το τηλέφωνο ή τον ιστότοπο να ελέγχεται μέσω προφορικών εντολών και υπαγόρευσης φωνής.
Χάρη στη φωνητική αναγνώριση μπορείτε να υπαγορεύσετε ένα email ή να ανοίξετε μια εφαρμογή, να αναζητήσετε κάτι στο διαδίκτυο, να ζητήσετε από το τηλέφωνό σας να καλέσει κάποιον. Για παράδειγμα, το Siri για iPhone ή το Cloud Speech της Google είναι ένας προσωπικός βοηθός που χρησιμοποιεί φωνητική αναγνώριση μεταξύ των χαρακτηριστικών του.
Συμπέρασμα
Η προσβασιμότητα στην τεχνολογία και στις διαδικτυακές υπηρεσίες, πόσο μάλλον στην εποχή του κορονοϊού, της τηλεργασίας και της τηλεκπαίδευσης, είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η παροχή ίσων ευκαιριών αποτελούν στοιχεία πολιτισμού και ήθους. Η πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε θεμελιώδη δικαιώματα όπως είναι η εργασία, η μάθηση και η πληροφόρηση θα πρέπει να διασφαλίζεται τόσο από τα συμβατικά, όσο και από τα διαδικτυακά περιβάλλοντα.Με την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και με την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, η Κοινωνία της Πληροφορίας έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει το επίπεδο της ποιότητας ζωής του πολίτη. Όμως, με δεδομένο ότι το 10% περίπου του πληθυσμού της χώρας μας είναι άτομα με αναπηρία, γίνεται ορατός ο κίνδυνος δημιουργίας νέων μορφών κοινωνικού αποκλεισμού. Σε αυτό το πλαίσιο κρίνεται επιτακτική η ανάγκη οριοθέτησης αποτελεσματικών πολιτικών για εξίσωση των δικαιωμάτων και ισότιμη συμμετοχή και προσβασιμότητα των ατόμων με αναπηρία και των άλλων ευπαθών ομάδων του πληθυσμού στην Κοινωνία της Πληροφορίας.
Ακολουθούν ορισμένα διαδικτυακά εργαλεία ελέγχου προσβασιμότητας ιστότοπου που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να ελέγξετε και να επικυρώσετε τη συμμόρφωση του ιστότοπού σας με την προσβασιμότητα:
– Πλατφόρμα συμμόρφωσης A11Y από το Γραφείο Προσβασιμότητας στο Διαδίκτυο
– Λίστα ελέγχου προσβασιμότητας από τον Elsevier
– Εργαλεία για προγραμματιστές προσβασιμότητας από την προσβασιμότητα Google
– ColorTester από την Alfasado Inc.
– Contrast-Finder από τον Tanaguru
– DYNO Mapper από την Indigo Design Company LLC
– WAVE από το WebAIM
Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε το accessiBe, μια λύση προσβασιμότητας στον ιστό που χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να καταστήσει τους ιστότοπους πλήρως συμβατούς σύμφωνα με όλους τους προαναφερθέντες κανονισμούς.
Τέλος, ρίξτε μια ματιά σε αυτήν τη σελίδα του GitHub και στο w3c για περισσότερα εργαλεία προσβασιμότητας στον ιστό.